HỘI CHỨNG LỐI THOÁT NGỰC

Hội chứng lối thoát ngực là một nhóm các rối loạn không rõ ràng, được đặc trưng bởi đau và dị cảm tại bàn tay, cổ, vai, hoặc cánh tay. Chúng liên quan đến sự chèn ép lên đám rối thần kinh cánh tay (và có thể cả mạch thượng đòn) khi những cấu trúc này đi qua lối thoát ngực.

Hội chứng lối thoát ngực là một tình trạng, theo đó triệu chứng được tạo ra từ việc chèn ép các dây thần kinh, mạch máu, hoặc cả hai, vì một lối đi hẹp thông qua một khu vực (lối thoát ngực) giữa nền cổ và nách. Lối thoát ngực được bao quanh bởi cơ, xương và các mô khác.

Bất kỳ tình trạng nào gây phì đại hay chuyển động của các mô hoặc gần lối thoát ngực đều có thể gây ra hội chứng lối thoát ngực. Các nguyên nhân thường gặp của hội chứng lối thoát ngực bao gồm chấn thương vật lý như một tai nạn xe hơi, tổn thương lặp đi lặp lại do công việc hoặc các hoạt động liên quan đến thể thao, một khuyết tật bẩm sinh, mang thai, tăng cân, và các khối u ở phía trên của phổi.

Nguyên nhân

Nói chung, nguyên nhân của hội chứng lối thoát ngực là ép của các dây thần kinh và mạch máu trong lối thoát ngực, ngay dưới xương  đòn. Nguyên nhân của sự chèn ép bao gồm :

• Khiếm khuyết bẩm sinh: một xương sườn phụ nằm phía trên xương sườn đầu tiên hoặc một dải sợi chặt nối xương sống với xương sườn.
• Thường xuyên ở trong tư thế rũ vai hoặc giữ đầu phía trước có thể gây ra chèn ép  lối thoát ngực.
• Chấn thương: như  tai nạn xe hơi  gây ra những thay đổi bên trong, sau đó chèn ép các dây thần kinh trong lối thoát ngực. Các triệu chứng liên đến một vụ chấn thương thường khởi phát trễ.
• Lặp đi lặp lại hoạt động: gõ trên một máy tính trong thời gian dài, làm trên một dây chuyền lắp ráp hoặc liên tục nâng vật gì đó qua. Vận động viên, chẳng như cầu thủ ném bóng chày và bơi lội, cũng có thể bị hội lối thoát ngực.
• Áp lực lên các khớp xương : đối với béo phì, một khối lượng rất nặng đặt trên khớp xương  cũng như  mang theo một chiếc túi quá khổ.
• Mang thai: Bởi vì các khớp xương nới lỏng trong thời kỳ mang thai.

Các triệu chứng và dấu hiệu của hội chứng chèn ép lối thoát ngực

Cơ chế bệnh sinh chưa được biết rõ, nhưng đôi khi lại liên quan đến chèn ép thân dưới của đám rối thần kinh cánh tay (và các mạch máu thượng đòn), vì các cấu trúc này đi qua lối vào ngực dưới cơ bậc thang trước và trên xương sườn thứ nhất trước khi chúng đi vào nách, nhưng những điều này vẫn chưa được xác định rõ ràng. Chèn ép có thể do

• Xương sườn cổ
• Xương sườn ngực thứ nhất bất thường
• Vị trí hoặc tư thế bất thường của vào cơ bậc thang trước
• Gãy xương đòn liền sai

Hội chứng lối thoát ngực phổ biến hơn ở phụ nữ và thường phát triển ở độ tuổi từ 25 tuổi đến 55 tuổi 

Đau và dị cảm thường bắt đầu ở cổ hoặc vai và mở rộng đến phần giữa cánh tay và đôi khi đến trước thành ngực liền kề. Nhiều bệnh nhân giảm cảm giác từ nhẹ đến trung bình trong vùng chi phối phía sau của C8 đến T1; một số ít có sự thay đổi nổi bật trong mạch máu ở tay (ví dụ xanh tím, sưng nề). Trong một số ít các trường hợp, yếu toàn bộ bàn tay.

Các biến chứng hiếm gặp của hội chứng chèn ép đường ra lồng ngực bao gồm hội chứng Raynaud khu trú ở cánh tay bị ảnh hưởng và hoại thư ở đầu xa.

Có 3 loại hội chứng lối thoát ngực:

• Hội chứng lối thoát ngực do căn nguyên thần kinh: loại này đặc trưng bởi sự chèn ép đám rồi thần kinh cánh tay. Đám rối thần kinh cánh tay là một mạng lưới các dây thần kinh xuất phát từ tuỷ sống, kiểm soát vận động của các cơ và cảm giác ở vai; cánh tay và bàn tay. Hầu hết, trường hợp của hội chứng lối thoát ngực triệu chứng là về thần kinh.

• Hội chứng lối thoát ngực do căn nguyên mạch máu: xảy ra khi một hoặc nhiều động mạch, tĩnh mạch dưới xương đòn bị chèn ép.
• Hội chứng lối thoát ngực không đặc hiệu: nó còn được gọi là hội chứng lối thoát ngực thông thường hay hội chứng lối thoát ngực còn đang tranh cãi. Một số bác sĩ không tin nó tồn tại, trong khi những người khác nói rằng đó là một rối loạn thường gặp. Những bệnh nhân thuộc loại này, có những cơn đau mạn tính nằm trong khu vực “lối thoát ngực” và cơn đau tăng lên khi vận động, nhưng không xác định được nguyên nhân cụ thể của các cơn đau.

Chẩn đoán hội chứng chèn ép lối thoát ngực

• Đánh giá lâm sàng
• Điện cơ và thường chụp MRI đám rối thần kinh cánh tay và/hoặc tủy cổ.

Phân bố triệu chứng trên lâm sàng giúp gợi ý chẩn đoán hội chứng lối thoát ngực. Các thao tác khác nhau được cho là để chứng minh sự chèn ép các cấu trúc mạch máu (ví dụ, bằng cách kéo dài đám rối thần kinh cánh tay, như bằng cách giạng chi để đưa chi đó lên cao), nhưng độ nhạy và độ đặc hiệu rất kém. Nghe tiếng thổi ở xương đòn hoặc đỉnh nách hoặc chụp X-quang tìm xương sườn cổ để hỗ trợ chẩn đoán.

Mặc dù chụp động mạch có thể phát hiện tắc nghẽn một phần hay toàn bộ động mạch hoặc tĩnh mạch nách, nhưng không phát hiện nào có giá trị chắc chắn để chẩn đoán bệnh.

Làm điện cơ ở tất cả các bệnh nhân với các triệu chứng nghi ngờ, và MRI đám rối thần kinh cánh tay, cột sống cổ, hoặc cả hai.

Điều trị hội chứng chèn ép lối thoát

• Vật lý trị liệu, thuốc giảm đau
• Trong trường hợp nặng phẫu thuật

• Lưu ý để tránh căng thẳng không cần thiết trên vai và cơ bắp xung quanh lối thoát ngực, cần:
  • Duy trì tư thế tốt
  • Nghỉ ngơi thường xuyên tại nơi làm việc để di chuyển và dãn cơ
  • Duy trì cân nặng
  • Tránh mang túi nặng trên vai
  • Tránh các hoạt động làm nặng thêm các triệu chứng hoặc; tìm cách điều chỉnh các hoạt động
  • Tạo thói quen làm việc, giữ tư thế tốt và không làm cho các triệu chứng tồi tệ hơn
  • Nhẹ nhàng xoa bóp vai và lối thoát ngực
  • Áp dụng một miếng đệm nóng cho vùng này
  • Thực hành các bài tập thư giãn như hít thở sâu, thiền và dãn cơ